Nunanut allanut tunngassuteqartut
Kalaallit Nunaata nunanut allanut tunngasunik sillimaniarnermillu ingerlatsinera maannakkut Nunanut Allanut Pisortaqarfimmit nammanneqarpoq Naalakkersuisut Siulittaasuata Naalakkersuisoqarfiata ataani inissisimalluni Danmarkimilu Udenrigsministeria qanimut suleqatigineqarluni.
2003-miilli nunanut allanut isumaqatigiissuteqarsinnaatitaaneq naalakkersuisunit, maanna nunamut namminermut isumagisarineqalersunit, isumagisinnaavaat.
Kalaallit Nunaanni pissutsit suliassallu nunanut allanut tunngassuteqartut ataqatigiissaarneqarput Nunanut Allanut Pisortaqarfimmit.
Konsulateqarfiit sinniisoqarfiillu
Nunat ukua Kalaallit Nunaanni konsulateqarfeqarput: Sverige, Finlandi, Canada, Tuluit Nunaat, Frankrigi, Belgia, Italia aamma Hollandi Nuummi inissisimasunik ataqqinaammik konsulateqarfinnik pilersitsisimapput. Islandi aamma Tasiilami aamma Qaqortumi generalkonsulatinik pilersitsisimavoq, Tysklandili Italialu 1998-mili Ilulissani konsulateqarsimallutik.
Kalaallit Nunaanni namminersorneq pillugu inatsit naapertorlugu Kalaallit Nunaat nunani allani danskit sinniisoqarfiini sinniisoqartitsinissamut periarfissinneqarpoq.
Namminersorlutik Oqartussat periarfissaq tamanna Bruxellesimi siornatigullu Canadami atorluarpaat.
Nunap imartaa nunataalu imaanilu pisinnaatitaaffiit
Aningaasaqarnermut tunngasut Kalaallit Nunaata nammineq pigisai 200 sømilit tikillugit killiffeqarput, killeqarfiit aalisarnermut aatsitassanut uulianut gassinullu immikkut pisinnaatitaaffinnik tunisipput. Killeqarfiit taakku nunanut allanut aveqatigiiffiugaangat isumaqatigiissusiortoqartarsimavoq qiterpiaagut killeqarfiliisarneq tunngavigalugu. Tamanna Norgep eqqaani Jan Mayenimi Svalbardimiluu kiisalu Islandimut Canadamullu attaveqartarnermut atuuppoq. Canadamut tunngatillugu Tartupaluk pillugu suli isumaqatigiissusiortoqarsimanngilaq,Tartupaluk Kalaallit Nunaata Canadallu pilerngutaraat.
Imaani pisinnaatitaaffiit pillugit FN-ip isumaqatigiissutaa Inatsisartut isumaqatigiissutigereerpaat (UNCLOS).
Imaani pisinnaatitaaffiit pillugit isumaqatigiissummi immikkoortoq 76 naapertorlugu avammut 200 sømil qaangerlugit immap naqqata nunavimmut atasortaata piumasaqaatiginiarlugu uppernarsaasiinissaq pillugu misissuinermut Namminersorlutik Oqartussat naalagaaffimmi oqartussat aamma Savalimmiut suleqatigalugit suleqataapput. Imaani pisinnaatitaaffiit pillugu isumaqatigiissummi immikkoortoq 76 naapertorlugu avammut 200 sømil angullugit immap naqqata nunavimmut atasortaata piumasaqaatiginiarlugu uppernarsaasiinissaq pillugu misissuinermut Namminersorlutik Oqartussat nalagaaffimmi oqartussat aamma Savalimmiut suleqatigalugit suleqataapput. Imaani pisinnaatitaaffiit pillugit isumaqatigiissutip atsiorneqarnerata kingorna kingusinnerpaamik ukiut qulit kingorna taamatut piumasaqarneq ilisimatusarnikkut uppernarsarneqarsimasussaavoq, tassa Kalaallit Nunaat eqqarsaatigalugu kingusinnerpaamik 2014-mi. Tamanna Kalaallit Nunaata uuliamik aatsitassanillu nassaaratarsinnaaneranut pingaaruteqalersinnaavoq.
Issittumi suleqatigiinneq
Issittumi Siunnersuisoqatigiit
Issittumi Siunnersuisoqatigiit ukunannga ilaasortaaffigineqarpoq: USA, Canada, Rusland, Finland, Sverige, Norge, Island Danmark/Kalaallit Nunaat/Savalimmiullu. Siunnersuisoqatigiit sulinerannut nunat inoqqaavisa kattuffii arfinillit suleqataapput Permanent Participants-itut inissisimasut: ICC, RAIPON, Saamit Siunnersuisoqatigiivi, Aluet International Association, Arctic Athabaskan Council aamma Gwichín Cuoncil International.
Danmark/Kalaallit Nunaat/Savalimmiut upernaaq 2009-mi Issittumi Siunnersuisoqatigiini siulittaasuuffik akisussaaffigilerpaat, tamanna 2011-p tunganut ingerlassaaq. Kalaallit Nunaat aamma piujuartitsinissamut ineriartornissaq pillugu suleqatigiinnut siulittaasuuvoq (SDWG – Sustainable Development Working Group) 2009-miit 2011-mut.
Danmarkip, Kalaallit Nunaata Savalimmiullu Issittumi Siunnersuisoqatigiinni siulittaasuuffik akisussaaffigilerpaat.
Nunat Avannarliit suleqatigiinnerat
Nunat Avannarliit suleqatigiinnerat pillugu isumaqatigiissut nunat avannarliit tallimat, Island, Danmark, Norge, Sverige Finlandillu akornanni suleqatigiinnissamik isumaqatigiissutaavoq. Nunat namminersortut Savalimmiut aamma Ålandi Nordisk Rådimi 1970-mi ilaasortanngorput.
Nordisk Råd
Kalaallit Nunaat Nordisk Rådimi marlunnik ilaasortaatitaqarpoq, nunat inatsisartuisa suleqatigiiffigisaanni, Nordisk Ministerrådimut ukiumoortumik nalinginnaasumik katersuutereeraanngat Nordisk Ministerrådiamut aamma/imaluunniit nunanut avannarlernut tallimanut nunanullu namminersortunut inassuteqaatinik (rekommandationinik) aalajangeriikkanik nassiussisarput.
Nordisk ministerråd
Nordisk Ministerrådi pilersinneqarneranut pissutaavoq, nunat avannarliit naalakkersuisa naalakkersuisunullu ilaasortat akornanni suleqatigiinnerit nukittorsarnissaannik kissaateqarneq. Inuiaat akornanni paaseqatigiinnermik, isumaqatigiissuteqarneq tunngavigalugu sulinissamik Nordisk Ministerrådi tunngaveqarpoq naalagaaffiillu qullersaannit ingerlanneqarnani.
Nordisk Ministerrådi assigiinngitsunik ilaasortaqartarput apeqqutaasarluni suleqatigiinnermut apeqqutit suut suliarineqarnersut. Nordisk Ministerrådi siunnersuisoqatigiit ataasiinnaanngillat, kisiannili ministerit suliatigut siunnersuisoqatigiivi qulit, ataaserlu ministerit siunnersuisoqatigiit nalinginnaasunik suliaqartut, tassalu ministerit suleqatigiiffiat.
Nordisk Ministerrådimi nunat avannarliit suleqatigiinneranni statsministerit qullersaasutut akisussaasuupput, Nordisk Ministerrådimilu suleqatigiinnerup ataqatigiissarnissaa ministerit suleqatigiit akisussaaffigalugu. Kalaallit Nunaanni nunat avannarliit suleqatigiinneranni suliassaqarfitsigut Aningaasanut Nunanullu Allanut Naalakkersuisoqarfimmi inissinneqarsimavoq, Naalakkersuisunut ilaasortaq nunat avannarliit suleqatigiinnerannut ministeritut taaguuteqarluni. Nunat avannarliit suleqatigiinnermut ministerii atorfillit ataatsimiititaliaannit Nordisk Samarbejdskomitémit sullinneqarput, tassani Aningaasaqarnermut Naalakkersuisoq Kalaallit Nunaannut sinniisuulluni.
Kalaallit Nunaanni Nordens Institut (NAPA)
NAPA suliffeqarfiuvoq Nordisk Ministerrådimut atasoq, suliassaalu pingaarnerit pingasut tassaapput: Nunanut avannarlernut allanut kultureqarnikkut attaveqartarnerup ineriartortinneqarnissaa, kalaallini pissutsit pillugit nunanut avannarlernut paarlattuaniillu ilisimatitsisarnissaq, kiisalu kalaallit kulturikkut inuunerat meeqqanut inuusuttunullu suliassaqarfiit pingaartinnerullugit tapersersorneqartarnissaat pilerisaarneqartarnissaallu.
Nunat avannarliit killiit Siunnersuisoqatigiiffiat
Nunat avannarliit killiit Siunnersuisoqatigiivini inatsisartut suleqatigiittarnerat ingerlanneqartarpoq. Siunnersuisoqatigiit namminneq allattoqarfeqarput, Islandip Altingianut atasuusoq. Kalaallit Nunaata suleqatiginnittarnera Inatsisartut Allattoqarfianniit isumagineqartarpoq.
NORA – Nunat avannarliit atlantikoq pillugu Suleqatigiiffiat
NORA tassaavoq Kalaallit Nunaata, Islandip Savalimmiullu kiisalu Norgep Kitaamiut akornanni suleqatigiiffiusoq. NORA Nordisk Ministerrådimi nunat immikkoortuini ingerlatsinermi immikkoortoqarfimmiit nunanillu peqataasuniit namminersorfiusunilu aningaasalersorneqartarpoq.
Inuuniarnikkut suliassaqarfik
Inuuniarnikkut Isumannaatsuunissaq pillugu Nunat avannarliit Isumaqatigiissutaat Kalaallit Nunaannit peqataaffigineqarpoq, tamatuma isumannaassavaa, nunani avannarlerni innuttaasut napparsimalernerminni, erninerminni, meeravissiartaarnerminni, innarluuteqalernermi, toqukkut qimagunnermi, sulitilluni ajoqusernerni, suliffissaaleqilernermi meeqqanullu napparsimalernissamut akiliussisarnissani naligiissitaallutik.
Europami suleqatigiinneq
Kalaallit Nunaata EU-mut isumaqatigiissutitigut attuumassutai tassaapput:
Aalisarneq pillugu Isumaqatigiissut
Kalaallit Nunaata EU-llu akornanni aalisarneq pillugu isumaqatigiissut aningaasarsiornermik tunngavilik kiisalu aalisarneq pillugu peqatigiinnissamik isumaqatigiissutaavoq. Iluanaarniuteqarnissaq tunngavigalugu EU-p aalisartarnera pisassiisarnermik tunngaveqartarpoq, paarlattuanilli aningaasarsiornermik tunngaveqarluni aalisarneq pillugu isumaqatigiissut kalaallit aalisarnermik inuussutissarsiutaata ineriartortinneqarnissaanut ilaatinneqarluni.
Peqatigiinnissaq pillugu isumaqatigiissut
Peqatigiinnissamut isumaqatigiissut Kalaallit Nunaata, Danmarkip EU-llu akornanni naalakkersuinikkut isumaqatigiissutaavoq. Piffissami 2007-imiit 2013-mut ilinniartitaanerup pingaartinneqartussatut suliniutigineqarnissaa Naalakkersuisut salliutippaat, isumaqatigiissummili isummiunneqarpoq, suliassaqarfiit allat ilanngunneqarsinnaasut (assersuutigalugu aatsitassat ikummatissallu, avatangiisit, aalisarneq allallu), suliassaqarfimmut ilioriusissanik peqartoqassappat.
OLT-mik suleqatigiinnissamut isumaqatigiissut
OLT-suleqatigiinnissamut isumaqatigiissut tassaavoq nunat oqartussaaffiillu EU-mut ilaasortanut attaveqarnermut immikkut aaqqissuussineq, nunat OLT-imut ilaasortat tassaagajupput siornatigut nunasiaataasimasut. OLT-mik isumaqatigiissutip europamiut ineriartornissaq pillugu aningaasaateqarfimmiit ikiorneqartarnissaq qularnaarpaa (EUF), EU-kommissionip allatseqarfianit ineriartornissaq pillugu aqunneqartoq, taamaattumik kommissionip OLT-qarfiillu akornani qanimut suleqatigiittoqarpoq.
OLT-suleqatigiinnissamut isumaqatigiissutip Kalaallit Nunaanut iluaqutissat aalajangersimasut arlallit nassatarai. Ilaatigut periarfissaavoq raajat qalerallillu aalajangersimasumik annertussusillit nunamit allamit annisseqqinnissaq; isumasioqatigiinnernik, ataatsimeersuarnernik assigisaannillu ingerlatsinikkut attaveqarfissaqalerneq; pinngortitami ajunaarnersuaqartillugu assigisaanilluunniit pisoqartillugu ikiorneqarsinnaanerup ajornannginnerulernera kiisalu EU-p suleqatigiinnissamut pilersaarutinut peqataanissamut periarfissagissaarnerulerneq. Taamatuttaaq Kalaallit Nunaat OCTA-p siulersuisuinut ilaatinneqarpoq.
Northern Periphery Programme
Issittumi Igalaaq tunngavigalugu Naalakkersuisut EU-mi nunat avannarliit Suleqatigiiffiannik ineriartortitsinermik pilersaarutaannut, Northern Periphery Programme, peqataaffigisarpaat.
Nunarsuaq tamakkerlugu suleqatigiinneq, FN
Kalaallit Nunaat FN-mi suleqatigiiffinnut arlalinnut ingerlaavartumik peqataasarpoq, taamatuttaaq FN-ip ataatsimeersuartarnerani.
Taamatuttaaq Kalaallit Nunaat inuit pisinnaatitaaffii pillugit siunnersuisoqatigiinni Nunallu inqqaavi pillugit immikkut ilisimasalinni sulinermi peqataasarpoq.
Taamatuttaaq Kalaallit Nunaat nunat inoqqaavinut tunngasut ataavartumik Ataatsimiittartoqatigiivini peqataasarpoq, FN-ip aningaasaqarnermut inuuniarnermullu Siunnersuisoqatigiivini ilaatigut kalaallit danskillu 2002-mi iliuuseqarnerisigut pilersinneqartunut.
Nunarsuaq tamakkerlugu suleqatigiinneq, WTO
World Trade Organisation (WTO), Nunarsuarmi niueqatigiinnermut kattuffissuarmi Kalaallit Nunaata pingaarnertut peqataanissamini anguniagaraa. (WTO) kattuffiuvoq niuernikkut ingerlatsinermi pingaarnerpaatut inissisimasoq aamma nunanit 153-nit ilaasortaaffigineqarnermigut nunat tamaalaat akornanni niuernikkut ingerlatsinermi naalagaaffiit akornanni oqartussaaqataasorujussuaq. WTO siornatigut suleqatigiiffimmik GATT-mik pinngortuuvoq, Nunarsuarmi sorsunnersuit aappaasa kingorna niuernerup ammarneratigut aamma teknikikkut annertussutsikkullu niuernermi aporfiusartut peerneqarnerisigut nunarsuarmi atugarissaarneq pigissaarnerlu siuarsarniarneqarmata.
Canadamik suleqateqarneq
Kalaallit Nunaata Canadamik suleqateqarnera qangarsuaq pisimasunik kultureqarnermillu pissuteqaannanngilaq, ukiunili kingullerni suli Issittumi ataavartussamik ineriartortitsinerup siuarsarneqarnissaa pillugu suleqatigiinnikkut nukittorsaqqinneqarsimalluni.
Suleqatigiinneq nunat akornanni isumaqatigiissutitigut arlalitsigut kiisalu nunap immikkoortuinik Nortwest Territoriesimik Québecimillu kingullermillu Nunavumik suleqatigiinneq pillugu aalajangersaaviuvoq.
Illersornissaq isumannaallisaanerlu
Amerikarmiut Kalaallit Nunaanni sakkutooqarfeqarnerat pillugu isumaqatigiissut pillugu isumaqatigiissuteqarnikkut toqqammaviusoq tassaavoq Illersornissaq pillugu Isumaqatigiissut 27. april 1951-meersoq.
Illersornissaq pillugu isumaqatigiissut pillugu kingullermik isumaqatigiinniarnerit 2004-mi Igalikumi isumaqatigiissuteqarnikkut naammassineqarput, tamatumunngalu ilaapput teknikikkut aningaasaqarnikkullu suleqatigiinnissaq kiisalu avatangiisit pillugit isumaqatigiissut.
Nunani tamalaani Kalaallit Nunaata nittarsaanneqarnissaa ilisimaneqarnerulernissaalu
Nunanut allanut tunngasunut Pisortaqarfiup Branding Greenland aqqutigalugu pisortatigoortumik namminersortutigoortumillu Kalaallit Nunaata nittarsaanneqarnera ilisimaneqarnerulernissaalu isumagaa, Nunanut allanut tunngasunut Pisortaqarfimmit, Inuussutissarsiornermut Naalakkersuisoqarfimmit, Tusagassiivimmit, Royal Greenlandimit, Air Greenlandimit aamma Takornariaqarnermut Inuussutissarsiornermullu Siunnersuisoqatigiinnit peqataaffigineqartoq.
Branding Greenlandip piffissamut sivisuumut Kalaallit Nunaata pisortatigoortumik namminersortutigoortumillu suleqatigiinnikkut aningaasaleeqataasarnikkullu Kalaallit Nunaata nunani allani assigiinngiiaartumik annertunerusumillu ilisimaneqarnerulernissaa pilersinniarlugu suliniutigaa, nunanut allanut niuernermut, takornariaqarnermut, aningaasaliisarnermut, suleqatigiinnermut, kultureqarnermut kalaallillu nunani tamalaani naalakkersuinikkut anguniagaannut iluaqutaasussamik.
Aalisarneq piniarnerlu
Nunat tamalaat isumaqatigiissutaat
Kalaallit Nunaata EU-mut isumaqatigiissutaata (immikkoortoq Europami suleqatigiinneq takuuk) saniatigut aalisarneq pillugu Norgemut, Ruslandimut Savalimmiunullu ammassallu pillugit Islandimut Norgemullu isumaqatigiissuteqarpoq.
Nunat tamalaat akornanni attuumassutillit
Kalaallit Nunaat aalisarneq piniarnerlu pillugit nunat tamalaat suleqatigiiffiini ukunani peqataavoq:
Soqutigisaqaqatigiit ataasiakkaat nittartakkami uani takukkit: www.nanoq.gl
Nittartakkat takuneqarsinnaasut
Naalakkersuisut siulittaasuata Naalakkersuisoqarfia, Nunanut allanut ingerlatsineq pillugu Nassuiaat, Nunani allani sinniisuutitaqarneq, Europamiut suleqatigiinnissaannut tunngasut, Kalaallit Nunaata Bruxellesimi Sinniisuutitaqarfia, Aalisarneq pillugu isumaqatigiissut, OLT-mik suleqatigiinnissamut isumaqatigiissutit, Peqatigiinnissamut isumaqatigiissut, Canadamik suleqateqarneq, Illersornissaq isumannaallisaanerlu nittartakkami uani takuuk: www.nanoq.gl
Imaani pisinnaatitaaffiit pillugit FN-ip isumaqatigiissutaa nittartakkami uani takuuk: www.un.org
Issittumi Siunnersuisoqatigiit nittartakkami uani takukkit: www.arctic-council.org
Nunat avannarliit suleqatigiinnerat pillugu nittartagaq una takuuk: www.norden.org
NAPA pillugu nittartagaq una takuuk: www.napa.gl
Nunat avannarliit killiit Siunnersuisoqatigiivi nittartakkami uani takukkit: www.vestnordisk.is
NORA pillugu nittartagaq una takuuk: www.NORA.fo
Inuuniarnikkut Isumannaatsuunissaq pillugu Nunat avannarliit Isumaqatigiissutaat nittartakkami uani takuuk: www.social.dk
Northern Periphery Programme nittartakkami uani takuuk: www.northernperiphery.eu
Nunarsuaq tamakkerlugu suleqatigiinneq aamma Kalaallit Nunaat nunat inoqqaavinut tunngasut pillugit nittartagaq una takuuk: www.un.org
Nunarsuaq tamakkerlugu suleqatigiinneq pillugu nittartakkami uani takukkit: www.ohchr.org
WTO pillugu nittartagaq una takuuk: www.wto.org
Nunani tamalaani Kalaallit Nunaata nittarsaanneqarnissaa ilisimaneqarnerulernissaalu pillugit paasisaqarnerorusukkaanni nittartagaq una takuneqarsinnaavoq: www.greenland.com